کودک سالم از دیدگاه آلپورت (قسمت دوم)

هر فرد سالم در مسیر رشد و بالندگی خود نیازمندِ آن است که تصویر درستی از خودش داشته باشد.

وظیفه‌ی مراقب و والدین کودک این است که به او کمک کنند خودش را دقیق بشناسد.

از دیدگاه آلپورت، خویشتنِ هر فرد از لحظه‌ی تولد تا دوران بلوغ هفت مرحله دارد:

• • خودِ جسمانی
  • تشخیص هویت خود
  • احترام به خود
  • گسترشِ خود
  • تصور از خود
  • خودِ معقول
  • گسترشِ اختصاصی

مرحله‌ی اول (خودِ جسمانی): مربوط به دوره‌ی نوزادی است که در این دوره نوزاد شناختی از خود ندارد و همه چیز را به شکل یک کلّیتِ واحد می‌بیند. ما با توجه کردن به نیازهای نوزاد، امنیت دادن به او برای کشف دنیای اطرافش و تحریک حواس پنج‌گانه‌ی او می‌توانیم به درک بهتر خودِ جسمانی او کمک کنیم.

مرحله‌ی دوم (تشخیص هویت خود): این مرحله معمولاً از ۱ سالگی آغاز می‌شود. "من" کودک شکل می‌گیرد. در این مرحله می‌توانیم از طریق بازی‌های متعدد کمک کنیم تا خودش را بهتر ببیند. بدنش را دوست داشته باشیم و به بدنش احترام بگذاریم.

مرحله‌ی سوم (احترام به خود): این مرحله از ۲ سالگی شروع می‌شود و تا انتهای ۳ سالگی ادامه پیدا می‌کند. در این مرحله کودک می‌آموزد که او دوست‌داشتنی است. کودک در این دوران می‌کوشد توانایی‌های خود را بشناسد و آن‌ها را به کار بگیرد. بدین‌ترتیب نوعی استقلال را تجربه می‌کند و دوست دارد مستقل باشد. به همین دلیل کمی پرخاشگر و لجباز می‌‌شود، که این بخشی از رشد کودک است و با صبوری می‌توان از این مرحله عبور کرد. پس از مدت کوتاهی، «همراهی» جایگزینِ «پرخاشگری» می‌شود.

مرحله‌ی چهارم (گسترشِ خود): این مرحله از چهار سالگی آغاز می‌شود. کودک در این دوره از وجود دیگران و اشیاء آگاهی کامل به دست آورده است و می‌داند که کدام یک از این افراد و اشیاء مال او و یا در ارتباط با او هستند و در تلاش است که شناخت گسترده‌تری از خود و فعالیت‌ها، توانایی‌ها و ارتباطات پیدا کند.

مرحله‌ی پنجم (تصور از خود): این مرحله از پنج سالگی آغاز می‌شود. در این مرحله از رشد، کودک معمولاً بر اساس احساسی که بزرگ‌ترها نسبت به او دارند، تصویر خود را می‌سازد. به همین دلیل ضروری است که به او کمک شود تا تصویر مثبت و خوبی از خود به دست بیاورد. از آن‌جا که کودکان بزرگ‌ترها را موجوداتی بی‌عیب‌و‌نقص و کامل می‌دانند، کلام آن‌ها را می‌پذیرند و باور می‌کنند.

مرحله‌ی ششم (خودِ معقول): معمولاً کودکان از شش‌سالگی وارد این مرحله می‌شوند. در این دوره، از طریق مربیان و دوستان خود با انتظارات و توقعات تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. بدین‌ترتیب او قانون‌های جدیدی را می‌آموزد. در این مرحله می‌آموزد که فکر کند، منطق و دلیل بیاورد و به‌دنبال پیدا کردن راه حل باشد.

مرحله‌ی هفتم (گسترش اختصاصی): این مرحله آخرین مرحله‌ی پرورشِ "خود شدن" از دیدگاه آلپورت است. این مرحله از دوران بلوغ شروع می‌شود. در این مرحله او، با نگرشی کاملاً متفاوت و با تجربه‌هایی که به دست آورده، سعی می‌کند که هویت خود را دقیق‌تر و کامل‌تر بیابد. پرسش "من کیستم" همواره با اوست. نوجوان به همه‌ی الگوها، روش‌ها و مسائلی که بزرگ‌ترها برای او ساخته‌اند دوباره فکر می‌کند و به رؤیاها و هدف‌های زندگی خود می‌اندیشد.

آلپورت معتقد است برای دستیابی به شخصیتِ سالم لازم است تمام مراحل به خوبی و در زمان اصلی خود طی شود. او برای رسیدن به این منظور راهکارهایی را ارائه داده که در قسمت سوم به آن‌ها می‌پردازیم.