عوامل موثر در کاهش جذب کلسیم

  1. اسید اکسالیک (Oxalic acid)

یک اسید آلی است که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات مانند: ریواس، اسفناج، چغندر، بامیه و برگ چغندر وجود دارد. این اسید در لوله گوارش به کلسیم متصل می‌شود و ترکیب نامحلول و غیرقابل جذب را به وجود می‌آورد. درنتیجه بهتر است از مصرف همزمان این مواد غذای با منابع غنی کلسیم خودداری شود.

کاکائوهای نامرغوب نیز درصدی اسید اکسالیک دارند که می‌توانند مانع جذب کلسیم شوند. علاوه بر آن در فرمولاسیون شیرکاکائو از شکر هم استفاده می‌شود که وجود مواد قندی ساده از یک سو باعث کاهش جذب ریزمغذی‌ها می‌گردد و از سوی دیگر کالری ماده غذایی را افزایش می‌دهد و به دلیل داشتن کافئین محرک سیستم عصبی است و توصیه می‌شود کودکان قبل از خواب و یا کودکانی که فعالیت زیادی دارند و هایپر‌اکتیو هستند استفاده نکنند.

  1. اسید فیتیک (Phytic acid)

یک اسید آلی است که بیشتر در پوسته خارجی غلات یافت می‌شود و این اسید نیز بااتصال به کلسیم ترکیب نامحلول و غیرقابل جذب را به وجود می‌آورد. انسان آنزیم فیتاز ندارد به همین دلیل نمی‌تواند این ماده را تجزیه کند. آرد جو منبع غنی از این اسید می‌باشد.

  1. افزایش حرکات لوله گوارش

هر عاملی که سرعت عبور غذا را از مجرای گوارش افزایش دهد مانع جذب کلسیم و سایر ریزمغذی‌ها می‌شود، زیرا مدت‌زمانی که محتویات روده در تماس با دیواره روده قرار می‌گیرد کوتاه می‌شود و جذب کاهش می‌یابد. وجود فیبر زیاد در رژیم غذایی و مواد ملین ازجمله این عوامل هستند.

  1. عدم فعالیت

به‌طورکلی هر عاملی که مانع قرار گرفتن وزن بدن روی استخوان‌های اصلی (عدم استقرار روی ساق پا) شود و یا مانع حرکت استخوان‌ها باشد، جذب کلسیم را کاهش می‌دهد. بنابراین برای افزایش جذب کلسیم کمترین کار داشتن برنامه ساده پیاده‌روی است.

  1. اضطراب و فشارهای روحی

به‌طورکلی هیجان و فشارهای روحی-روانی دفع کلسیم را افزایش و جذب آن را کاهش می‌دهند. پس سعی کنید هرروز دلیلی برای شاد بودن داشته باشید.

  1. وجود چربی در رژیم غذایی

هر چه چربی ماده غذایی بالاتر باشد درصد جذب ریزمغذی‌ها کاهش می‌یابد. مثلاً از فراورده‌های لبنی پرچرب کلسیم کمتری جذب بدن می‌شود. برای افزایش جذب کلسیم بهتر است فراورده‌های لبنی کم‌چرب مصرف کنیم.

  1. کافئین

کافئین موجود در قهوه و چای از عوامل افزایش‌دهنده دفع کلسیم است. به‌طورکلی داروهای ضد تشنج، داروهای کورتونی (کورتیزول‌ها) و تیروکسین از فاکتورهای کاهنده جذب کلسیم می‌باشند.

عوامل موثر در افزایش جذب کلسیم

به‌طور‌کلی هر چه نیاز بدن به کلسیم افزایش یابد در‌صد جذب افزایش می‌یابد. در دوران بلوغ و دوران بارداری تا ۷۰ درصد جذب کلسیم افزایش می‌یابد. میزان جذب کلسیم در حالت عادی در بدن بین ۱۰ تا ۴۰ درصد می‌باشد .

  1. ویتامین D: یکی از مشتقات ویتامین D که در کلیه سبب ترکیب پروتئینی می‌شود، درواقع به‌عنوان حامل کلسیم عمل می‌کند و جذب آن را از دیواره روده افزایش می‌دهد.
  2. محیط اسیدی: کلسیم در اسید بهتر حل می‌گردد، درنتیجه در محیط اسیدی بهتر هم جذب می‌شود. ویتامین C به دلیل خاصیت اسیدی که دارد جذب کلسیم را افزایش می‌دهد. ازاین‌رو هر چه ماست و دوغ ترش‌تر باشند جذب کلسیم بالاتر است.

البته می‌توانیم به ماست و دوغ کمی لیموترش هم اضافه کنیم، یا می‌توان به ماست میوه‌های حاوی ویتامین C نیز اضافه کرد، و یا سبزیجاتی مثل کلم برکلی و انواع کلم‌ها که حاوی کلسیم هستند را با گوجه‌فرنگی و لیموترش میل کرد.

در سالمندان بدلیل کاهش اسیدیته معده و نیز در افرادی که آنتی‌اسید مصرف می‌کنند جذب کلسیم کاهش می‌یابد که این کاهش جذب را تا حدودی می‌توانند بوسیله افزایش مصرف غذاهای غنی از ویتامین C افزایش دهند.

در غذا‌های غنی از پروتئین نیز جذب کلسیم بالاتر است.

  1. وجود قند در رژیم غذایی: وجود قندهایی مثل گلوکز، فروکتوز و قند لاکتوز که در شیر وجود دارد درصد جذب کلسیم را بسیار افزایش می‌دهد.

مثلا اگر شیر را با خرما یا موز میل کنید درصد جذب کلسیم بالاتر می‌رود.

  1. نسبت کلسیم به فسفر در برنامه غذایی: نسبت بین مقادیر کلسیم و فسفر غذا در جذب هر دوی آنها نقش مهمی دارد. و بهترین نسبتی که بالاترین بازده جذب را دارد نسبت ۱ به ۱ است لذا در مصرف مکمل‌های کلسیم و فسفر باید دقت شود زیرا می‌توانند اثر معکوس در جذب داشته باشند .

نوشابه‌های گازدار منبع غنی فسفر هستند و مصرف بیش‌ازاندازه آنها می‌تواند تعادل کلسیم و فسفر را به هم بزند و سبب برداشت کلسیم از استخوان‌ها شود و منجر به پوکی استخوان گردد.

  1. وجود چربی: با مصرف لبنیات کم‌چرب قدرت جذب کلسیم در بدن افزایش می‌یابد.
  2. وضعیت روحی: حالت روحی اشخاص در راندمان جذب کلسیم غذایی موثر است. در هنگام استرس و اضطراب با کاهش جذب کلسیم و افزایش دفع آن روبرو هستیم.