وقتی کودک برای انجام کار نیک می‌کوشد

وقتی کودکان کوشش و تلاش برای انجام کار نیک را نشان می‌دهند، کوشش آنها را تأیید کنیم. مثلاً با نگاه کردن، توجه کردن، توصیف کارشان، لبخند زدن و لمس کردن.

وقتی کودکان می‌کوشند فضیلت یا صفت خوبی را کسب کنند، به مقدار زیادی بازخورد نیاز دارند. یعنی آنها محتاج‌اند که بشنوند رفتارشان چگونه به نظر می‌رسد و علاقه‌مندند کارشان موردتوجه و پذیرش واقع شود. در این مسیر لازم است که ما نشانه‌های جهد و تلاش را دریابیم و به آن پاداش بدهیم، اما نه با یک شکلات یا شیرینی، بلکه با نگاهی پذیرا، لبخندی زیبا و یا نوازشی گیرا.

ولی نباید به‌طور مستمر هر آنچه را کودکان انجام می‌دهند که سبب خشنودی‌مان است تصدیق و تأیید کنیم، زیرا این امر باعث وابستگی شدید به تأیید می‌شود. بهتر است وقتی برای اولین بار فضیلتی را نشان داد، او را با توجهات کلامی و لمسی همراه با احساس و هیجان تشویق کنیم. اما در دفعات بعد، از شدت و حدّت آن بکاهیم. این چیزی است که به‌ قدرت درونی و عزت‌نفس منتهی می‌شود.

کودکان نسبت به عدالت و احترامی که ما در واکنش‌هایمان به آنها نشان می‌دهیم بسیار حساس‌اند. کودکان خود می‌دانند چه وقتی کار خوب انجام می‌دهند و شایسته‌ی پاداش و تحسین هستند. شاید به همین علت باشد که برخی کودکان نسبت به تحسین بیش‌ازحد واکنش نشان می‌دهند و آشفته و عصبی می‌شوند.

غلو در تحسین همان‌قدر برای روح حساس آنها آزاردهنده است که تحقیر و انتقاد. هنگامی‌که فضائل در کانون تصدیق و تشکر قرار گیرد، کودکان مؤثرترین بازخورد ممکن را دریافت می‌کنند.

حمایت از عزت نفس

 "گرامی داشتن آنچه کودکان‌مان دارند"

زمان خوبی است برای این که کودکان‌مان را با دقت ملاحظه کنیم تا شاید بتوانیم آن‌ها را مانند معادنی مملو از سنگ‌ها و اشیاء گرانبها و باارزش ببینیم و با یاری رساندن به آن‌ها بتوانیم سنگ‌های گرانبهای وجودشان را کشف و استخراج کنیم و آن‌ها را به عرصه‌ی بروز و حضور برسانیم. سنگ‌هایی که در واقع استعدادهای نهفته در وجودشان است. به این ترتیب، تریبت‌کردن لذت‌بخش‌تر می‌شود، چون قرار است هر روز چیزهای جدیدی کشف کنیم و این فرق دارد با این که کودکان را ظرف‌هایی خالی ببینیم که قرار است با معلومات و مطالب ما پر شوند. این کار سخت و دشوار است.

برای دستیابی به‌این منظور بهتر است همواره هوشیار باشیم و:

  • هنگامی که فضیلت یا صفت خوبی را از خود بروز می‌دهند، به فعالیت‌شان توجه کنیم.
  • تلاش و کوشش‌شان را بپذیریم و آینه‌وار منعکس سازیم.
  • وقتی اشتباه و قصوری از آن‌ها سر می‌زند و لازم است برای جبران آن به فضیلتی فرا خوانده شوند، به آنان توجه کنیم.
  • به آنان کمک کنیم تمایلات طبیعی‌شان را مهار کنند و در مسیر صحیح به کار برند. مثلا اگر دچار خشم، که احساسی طبیعی است، می‌شوند، کمک کنیم راه‌های مدیریت‌کردن آن را هم بیاموزند.
  • استعدادها وتوانایی‌های مخصوص‌شان را دریابیم و تشویق کنیم.

تمامیت آنچه یک کودک می‌تواند بشود به تربیت، فرصت و تلاش او بستگی دارد. بنابراین مؤثرترین طریق برای پرورش او این است که وقتی جهد و تلاشی بروز می‌دهد، آن را بپذیریم و تحسین و تمجید کنیم. اراده‌ی کودکان یکی از بزرگ‌ترین ابزارهای رشدونمو آنان است. هرگاه دیدید که در جهت مثبت آن را به کار می‌برند، خصوصاً در جهت کسب فضیلت جدید، زمان مناسب برای تحسین و تشویق‌شان همان لحظه است.

عزت نفس کاملاً مبتنی است بر احساس ارزشمندیِ آنان، و این عمیقاً متأثر از ارزشی است که والدین برای استعدادها، توانایی‌ها و تلاش‌های کودکان‌شان قائل‌اند.