چطور درباره حوادث فجیع با کودک دبستانی صحبت کنیم (قسمت اول)

در این سن چه انتظاری از او می‌رود

وقتی فاجعه‌ای اتفاق می‌افتد می‌تواند اثرات عمیقی روی کودکان بگذارد. مهم نیست این اتفاق یک بلای طبیعی (سیل یا آتش‌سوزی) باشد یا ساخته دست بشر (تیراندازی به مدرسه یا شورش). این اتفاقات می‌تواند ذهن کودک را برای دیدن و شناخت دنیا به‌عنوان جایی امن و قابل پیش‌بینی تضعیف کند.

کودک ممکن است عکس‌العمل‌های مختلفی داشته باشد. اگر مستقیماً تحت تأثیر اتفاقات نباشد و همین‌طور در معرض تصاویر تکراری تلویزیون از این اتفاق و یا حرف‌های ترسناکی که در حیاط مدرسه می‌شنود نباشد احتمالاً به موضوع بی‌توجه است.

کودک ۸ یا ۹ ساله ممکن است به‌طور غیرمنتظره‌ای درگیر ماجرا شود و سؤالاتی دراین‌باره داشته باشد. کودکانی که همزمان با آسیب‌های دیگری مانند طلاق یا مرگ در خانواده دست‌وپنجه نرم می‌کنند بیشتر دچار اضطراب می‌شوند. ولی حتی اگر همه‌چیز در زندگی او خوب باشد، کودک شما ممکن است اطلاعات کافی برای نگرانی و ترس گردآورد. او احتمالاً وابسته‌تر و کج‌خلق می‌شود. کابوس می‌بیند یا از دل‌درد شکایت می‌کند. یا ممکن است در مدرسه و ورزش تمرکزش را از دست بدهد.

یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای فرونشاندن اضطراب کودک انجام دهید محدود کردن مشاهده تصاویر ترسناک و تکراری تلویزیون و اینترنت است. خبرهای تکراری می‌تواند استرس کودک را بیشتر کند و حتی او را دچار این سردرگمی کند که یک اتفاق مدام در حال وقوع است.

در این شرایط او را بیشتر در آغوش بگیرید. تشویقش کنید که اگر می‌خواهد با اسباب‌بازی موردعلاقه‌اش بخوابد، حتی اگر از آخرین باری که با عروسکش خوابیده دو سالی گذشته باشد. به علائم غیرکلامی اضطراب دقت کنید، مانند به هم ریختن برنامه خواب، نقاشی‌های ناراحت یا عصبانی، یا کناره‌گیری و پرخاشگری در بازی با سایر کودکان.

«اوج سال‌های آسیب‌پذیری در برابر ضربه روحی سنین بین ۶ تا حدود ۱۰ است.» این دورانی است که کودکان دسترسی مستقلی به اطلاعات بیشتر از طریق مدرسه و محیط خارج از خانه دارند. همچنین تضمین و اطمینانی که کودک کوچک‌تر را آرام می‌کند برای کودکان بزرگ‌تر بی‌اثر است. در کل مغز آنها ازلحاظ فیزیکی هنوز به‌اندازه کافی بالغ نیست تا تحریک و ترس را بفهمد و مدیریت کند.

یک کودک مدرسه‌ای آن‌قدر بزرگ است که بفهمد مثلاً مرگ همیشگی است، ولی آن‌قدر بزرگ نیست که خیالش راحت باشد وقتی درباره یک تصادف وحشتناک اتوبوس در شهری دیگر شنید، اتوبوس مدرسه‌اش هنوز امن است.

«بعد از یک فاجعه یکی از بزرگ‌ترین زیان‌ها (گذشته از زیان جانی) از دست دادن کنترل است.» کودکان هیچ کنترلی روی زندگی خودشان ندارند، و وقتی می‌بینند که والدینشان هم کنترلی ندارند به‌طور باورنکردنی برایشان ترسناک است. پس والدین حتی اگر آشفته و ناراحت هستند لازم است نشانه‌هایی از کنترل نشان دهند. یکی از مهم‌ترین جاهایی که باید کنترل خود را به‌کار بگیرید در مورد انجام کارهای روتین روزانه است. به‌طورمعمول به پارک بروید. کودکتان را سروقت بخوابانید. وعده‌های غذایی را جا نیندازید، و مطمئن شوید مراقب‌های او هم روتین عادی روزانه را دنبال می‌کنند. «شما می‌خواهید فرزندتان احساس امنیت کند، و کارهای روتین روزانه این کار را انجام می‌دهد.»

اسباب‌بازی جنسیت‌زده!

اسباب‌بازی جنسیت‌زده!

من از اون دسته آدم‌هایی هستم که اعتقاد دارم دختر و پسر تفاوت‌هاشون بیشتر در تربیت نمود پیدا می‌کنه، و تفاوت‌های فیزیولوژیکی یک دختر و پسر خیلی ناچیزتر از اونی هست که به حساب بیاد. تجربه‌ای که در دوبار بچه‌دار شدن داشتم هم این باور رو تشدید کرده.

اولین بچه دختر بود. اما تقریبا هرکسی من رو میدید می‌گفت تو پسر داری! آخه مدل شکمت مدل پسر هست. یعنی این عزیزان با یه نگاه به شکم از دستگاه سونوگرافی هم دقیق‌تر تشخیص می‌دادند. که البته خلاف گفتشون هم ثابت شد.

گاهی که ترشی می خوردم هی گفتن پسره، اما فرداش دلم شیرینی می‌خواست می‌گفتن دختره! جریان وقتی برای خودم جالب شد که دختر دومم به زندگی ما اومد. تقریباً تمام حالت‌های بارداریم متفاوت بود. اصلا یک دختر کاملاً متفاوت با اولی هم بدینا اومد.

دخترا بابایین و پسرا مامانی. ما یه دختر بابایی و یه دختر مامانی داریم. دخترا زودتر به حرف میافتن، واضح‌تر حرف میزنن، قرتی‌ترن، زودتر راه میافتن، کمتر گریه می‌کنن ... خلاصه که لیست فایل دسته‌بندی دختر و پسر بسیار طویل هست. اما درباره دو دختر ما در بسیاری موارد کاملاً متفاوت بود.

این جریان باعث شد سعی کنم تا ببینم ریشه رفتارهای بچه‌هام از کجاست. گاهی به این می‌رسیدم که ژنتیک و ارث سهم بزرگی داره. اما اکثراً می‌دیدم که نحوه تربیت ما بعنوان پدر و مادر، محیطی که بچه در اون رشد می‌کنه و حتی حال و هوای من در دوران بارداری همه تأثیر خیلی اساسی‌تری در شکل‌گیری شخصیت فرزندانم داره.

اینکه یکی جسور هست و یکی بسیار محتاط، اینکه یکی وسواسی و منظم هست و یکی کاملاً راحت و بریز و بپاش. یا اینکه یکی نقاشی و هنر خیلی دوست داره و یکی نجاری و کارای فنی. حتی انتخاب لباس‌هاشون هم نشأت گرفته از روحیات منحصر به فردشون.

ما برای دخترهامون هیچ نوع تفاوتی در انتخاب اسباب‌بازی از نظر جنسیت نگذاشتیم. این روزها که بزرگتر شدند می‌بینم که برای سرگرمی یا کارهاشون علاقه و نیازشون هست که در انتخاب تأثیرگذاره، نه اینکه اونها چون دختر هستند پس حتما باید صورتی بپوشن و عروسک‌بازی کنن.

من هنوز هم باور دارم که دختر و پسر در اصل اخلاق، در روحیات و در روش زندگی هیچ تفاوتی ندارند. اعتقاد دارم که اگر اونها رو بعنوان یک انسان ببینیم و بر همین اساس تربیت کنیم در آینده انسان‌هایی شادتر و سالم‌تر خواهند بود.

یک اتفاق، یک لحظه

از لحظه‌ای که جواب آزمایش بارداری مثبت میشه، یک حس نگرانی از سلامت فرزند همیشه و در همه حال همراه پدر و مادر هست. در همه لحظه‌ها سعی می‌کنی که اصول ایمنی و بهداشت رو تا جای ممکن رعایت کنی که مبادا فرزندت آسیب ببینه.

اما گاهی باوجود رعایت کردن همه این نکات اتفاقاتی میافته که فکر می‌کنی بچه‌ها یک فرشته نگهبان دارند و خدا بصورت کاملاً مستقیم فرزندت رو حفظ کرده. البته یادگرفتن یکسری نکات درمانی یا کمک‌های اولیه هم قبل از وقوع حادثه کمک می‌کنه که آماده‌تر برخورد کنی.

ماجرا مربوط به زمانی هست که دخترم یک سال و نیمه بود. چند روزی از تعطیلات نوروز گذشته بود و من هفت‌سین رو جمع کرده بودم. چیزی که از نظر من مخفی مونده بود یکی از سکه‌های هفت‌سین بود که زیر موکت رفته و دخترم اون رو پیدا کرده بود. وارد اتاق شدم دیدم که سکه کوچیکی تو دست دخترم هست. با تعجب گفتم: این سکه رو از کجا پیدا کردی؟

همزمان که مغزم فرمان داد تا سکه رو از دستش بگیرم صدای بلینگ پیام‌رسان کامیپوترم بلند شد و سرم رو به سمت مونیتور برگردوندم. در همین لحظه خیلی خیلی کوتاه که حتی چشمم کاملاً به سمت پیام فرستاده شده نرفته بود صدای خرخر دخترم رو شنیدم و شصتم از اتفاق ترسناکی که افتاده بود خبردار شد. بله در کسری از ثانیه سکه در گلوش گیر کرد!

اولین کاری که کردم ضربه ای بود که به پشتش زدم. اتفاقی نیافتاد و دخترم در اثر درد و ترس فکش رو به هم فشار میداد. دوباره و محکم‌تر ضربه زدم اما هیچی! نه آنقدر بزرگ بود که حرفم را بفهمد و بتونم راهنماییش کنم. و نه کوچک که از روش برگردوندنش استفاده کنم. با یک دست محل اتصال دو طرف فکش رو فشار دادم تا دهنش رو باز کنه و با دو انگشت دست دیگر سعی کردم آروم سکه رو بیرون بیارم. با احتیاط بدون اینکه سکه بیشتر پایین بره. دخترم در اثر ترس و درد انگشتام رو گاز گرفته و فشار میداد. تو تمام این لحظات در ذهنم مرور می‌کردم که اگر راه تنفس بسته بشه چقدر زمان دارم تا به اولین مرکز درمانی برسونمش و از چه راهی می‌تونم بهش اکسیژن بدم. باور کنید حتی به جریان فرستادن لوله خودکار از راه برش رو گلو هم فکر کردم.

موفق شدم و سکه رو با نوک انگشتام گرفتم و در یک لحظه کشیدمش بیرون. این حالت باعث شد تا دخترم بعد از بیرون اومدن سکه کمی بالا بیاره و از خونی که رو محتوای معدش بود فهمیدم سکه گلوش رو زخم کرده. اما ماجرا دیگه‌ تموم شده بود.

تمام این اتفاقات در چند ثانیه افتاد. چند ثانیه‌ای که انگار یک آدمک ماشینی بودم و فقط به راه‌حل فکر می‌کردم، حتی ناله هم نکردم. اما حالا که سکه تو دستام اومد و دخترک نفس راحت کشید بغلش کردم و هردو گریه کردیم.

سال‌هاست که این ماجرا تو ذهنم مونده. هربار از یادآوریش اشک تو چشمام میاد، با خودم می‌گم که اتفاق در یک لحظه میافته. اما خوبه که می‌دونستم مثلاً برای باز کردن فک قفل شده باید چه کرد، خوبه که تونستم خونسردیم رو حفظ کنم. در نهایت هم خدارو شکر می‌کنم که دخترک رو حفظ کرد.

ملاقات با پزشک: چکاپ هشت‌سالگی

در هشت‌سالگی کودک شما ممکن است علائم بلوغ از خود نشان دهد یا این تغییرات براش عجیب و نگران‌کننده باشد. اگر کودکتان می‌خواهد با پزشک تنها صحبت کند نگران نشوید. در عوض افتخار کنید که او می‌خواهد درباره این نگرانی‌ها با کسی صحبت کند.

شما می‌توانید از پزشک کودکتان انتظار داشته باشید که:

  • قد و وزن کودک را اندازه بگیرد تا مطمئن شوید رشد او در وضعیت سالمی قرار دارد و اضافه یا کمبود وزن ندارد.
  • فشارخون او را چک کند.
  • قلب و تنفس او را بررسی کند.
  • سوابق واکسن‌های او راچک کند و اگر واکسنی از قلم افتاده زده شود.
  • شنوایی او را بررسی کند.
  • بینایی او را بسنجد و ساختار و هم‌ترازی چشم‌ها و توانایی حرکت دادن آنها را بررسی کند. پزشک همچنین احتمال بیماری‌های ژنتیکی را بررسی می‌کند.
  • آزمایش بیماری سل را انجام دهد اگر سرفه‌هایش را مشکوک می‌بیند.
  • پزشک انحنای جانبی ستون فقرات را بررسی می‌کند. از کودک می‌خواهد خم شده و انگشتان پایش را لمس کند و از این طریق می‌تواند ستون فقرات او را بررسی نماید.
  • شما را تشویق می‌کند که در ارتباط با گروه‌ها، مواد‌ مخدر و روابط جنسی با او صحبت کنید. احتمال دارد به شما جزوه‌ای بدهد تا با مطالعه آن راحت‌تر بتوانید این مسائل را با کودکتان مطرح نمایید.

سوال‌هایی که پزشک احتمالاً می‌پرسد:

  • چه چیزهایی می‌خورد؟ در هشت‌سالگی کودک شما توانایی این را دارد که برای خود اسنک درست کند (یا حداقل بسته کوکی‌هایی که در کابینت پنهان کردید را پیدا کند). این مسئله تنظیم کردن وعده‌های غذایی را مشکل می‌کند اما غیرممکن نیست.
  • آیا او شب‌ها ۱۰ ساعت می‌خوابد؟ آیا وقتی بیدار است لم داده و به‌جایی تکیه داده به نظر می‌آید؟ بااینکه شاید او بخواهد تمام شب را بیدار باشد، ساعت خواب ۸ یا ۹ شب بسیار مناسب است.
  • چطور به مدرسه می‌رود؟ حالا که او آن‌قدر بزرگ شده است که پیاده یا با دوچرخه‌اش به مدرسه برود بسیار مهم است که مطمئن شوید در امنیت کامل است.
  • آیا در مدرسه احساس امنیت می‌کند؟ بسیاری از هشت‌ساله‌ها ممکن است درباره خشونت در مدرسه چیزهایی بشنوند و از آن بترسند. پزشک همچنین زورگیری یا قلدری در مدرسه را برای او روشن می‌سازد.

عادات غذایی (قسمت دوم)

عادات غذایی که نیازمند تغییر هستند (قسمت دوم)

  • مصرف مواد شیرین پس از صرف غذا:

برخی افراد بر این باور هستند که برای هضم بهتر غذا لازم است از مواد شیرین و دسر بلافاصله بعد از غذای اصلی استفاده شود. چنانچه این عادت ادامه یابد، دچار افزایش وزن، چاقی و عوارض ناشی از آن می‌شوند.

شیرینی‌ها و قند زیاد، اسیدی را در دهان تولید می‌کنند که به سلامت دندان‌ها آسیب می‌زند و موجبات پوسیدگی دندان را فراهم می‌کند. توصیه می‌شود بلافاصله بعد از خوردن مواد شیرین آب نوشیده شود یا مسواک زده شود.

تحقیقات نشان داده است که استفاده از شکر سفید کارایی گلبول‌های سفید را کاهش می‌دهد که این امر منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌گردد، درنتیجه انواع عفونت‌ها، بیماری‌های قارچی، تپش قلب، فشارخون، چاقی، بیماری‌های دستگاه گوارش، ناراحتی‌های کلیوی، مشکلات سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا، دیابت و در مورد کودکان افزایش تحرک و کاهش تمرکز حواس را به دنبال دارد.

شکر به‌صورت‌های گوناگونی در مواد غذایی وجود دارد: در سس گوجه‌فرنگی‌های آماده، انواع کیک، کلوچه، ویفر و...، غذاهای فرایند شده، انواع نوشابه‌ها و آب‌میوه‌های صنعتی و...

مثلاً یک قاشق سوپ‌خوری سس گوجه‌فرنگی حدود یک قاشق چای‌خوری شکر دارد. یک شیشه نوشابه گازدار کوکاکولا ۱۲ قاشق چای‌خوری قند دارد.

بعد از مصرف مواد قنددار، قند خون افزایش می‌یابد که به دنبال آن پانکراس انسولین ترشح می‌کند، برای مصرف برنامه غذایی که سرشار از قند باشد پانکراس بیشتر کار می‌کند تا انسولین بیشتر ترشح شود. درنتیجه به‌مرور فرسوده، خسته و ازکارافتاده می‌شود.

از طرفی با مصرف مواد قندی خصوصاً هنگام گرسنگی قند خون سریع افزایش می‌یابد و به دنبال آن انسولین ترشح می‌شود، قند خون مجدد کاهش می‌یابد و فرد دوباره احساس گرسنگی می‌کند و بدن قند بیشتری را طلب می‌کند و سیکل معیوبی شکل می‌گیرد. که عوارضی نظیر: سردرد، تپش قلب، نگرانی، خستگی شدید، بی‌خوابی، تغییرات خلق‌وخو و درنهایت دیابت را سبب می‌گردد.

لذا توصیه می‌شود عادت کنیم در هنگام گرسنگی از لقمه‌های نان و پنیر و سبزی‌ها، نان و ماست و سبزی‌ها، شیر و خرما، شیر و موز یا انواع میوه‌ها مصرف کنیم.

با این روش گلوکاگون ترشح می‌شود که می‌تواند برای مدت طولانی‌تری قند خون را ثابت و بالا نگه  دارد افت قند خون نداریم و فرد احساس سیری می‌کند.

علت استفاده از شکر در غذا: شکر ماده ارزان‌قیمتی است که خیلی خوب ذائقه را تحریک می‌کند و شخص را به خوردن بیشتر وادار می‌کند. ضمناً شکر برای چشم و سیستم بینایی نیز مضر است و منجر به ضعیف شدن چشم‌ها می‌شود و فرد دچار نزدیک‌بینی می‌شود.

شکر ویتامین‌های گروه B و C را از بین می‌برد این ویتامین‌ها فشار مایع داخل چشم را کنترل می‌کنند. استفاده از ویتامین‌های C، B، کروم، منیزیم و روی می‌تواند به افرادی که عادت به مصرف قند و شکر دارند کمک کند که این عادت را کم و یا ترک کنند.

  • مصرف مواد شور

عادت به مصرف نمک یکی دیگر از عادات غذایی برخی افراد است که نیاز به تغییر دارد.

برخی افراد عادت دارند بدون چشیدن غذا از نمک استفاده کنند، این امر منجر به افزایش دریافت نمک می‌شود.

انسان روزانه به حداکثر ۳ گرم نمک نیاز دارد که این میزان با مصرف به‌اندازه سبزی‌ها و میوه‌جات تأمین می‌شود.

به دنبال مصرف نمک آب در بدن ذخیره می‌شود. نمک زیاد موجب تجمع آب در بدن و تورم می‌شود.

از طرفی با مصرف زیاد مواد حاوی سدیم حجم ادرار نیز کاهش می‌یابد در این‌گونه موارد توصیه می‌شود مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم مثل خیار، بادام، بادام‌زمینی خام، موز و... را در برنامه غذایی خود افزایش دهیم. نمک زیاد سبب افزایش فشارخون می‌گردد و زمینه را برای بروز سکته‌های قلبی و مغزی فراهم می‌کند.

  • نوشیدن چای بعد از غذا

یکی دیگر از عادات غذایی نوشیدن چای بعد از صرف غذا است.

چای به دلیل وجود تانن مانع جذب آهن غذا می‌شود که این امر موجب بروز کم‌خونی در افراد می‌شود.

آهن ریزمغذی است که درصد جذبش در بدن پایین است و برای افزایش جذب نیاز به محیط اسیدی دارد و توصیه می‌شود برای افزایش جذب این ریزمغذی مهم از لیموترش به همراه غذا استفاده کنیم و نوشیدن چای را تا ۲ ساعت بعد از غذا به تعویق بیندازیم.

علاوه بر آهن، مصرف چای زیاد مانع از جذب ویتامین B1 نیز می‌گردد.

  • نوشیدن آب و مایعات همراه غذا

عادت به نوشیدن مایعات در حین غذا هم از دیگر رفتارهایی است که نیاز به تغییر دارد.

نوشیدن آب سبب رقیق شدن آنزیم‌های گوارشی می‌شود که این مسئله منجر به ایجاد اختلال در هضم غذا می‌گردد. بدنبال هضم نامناسب غذا، فرد دچار نفخ و اختلال در دستگاه گوارش می‌شود.

در مورد کودکان نیز نوشیدن مایعات خصوصا از نوع گازدار سبب می‌شود حجم معده پر شود و میزان غذا دریافتی آنها کاهش یابد‌.

  • تند‌خوری

عادت بعضی از افراد هنگام غذا خوردن تند خوردن است. علاوه بر عادت، یکی از دلایل تند خوردن کاهش قند خون است و دلیل این امر حذف میان وعده در صبح و عصر می‌باشد.

چنانچه میان وعده‌ها حذف شوند بدن دچار افت قند می‌شود و در وعده اصلی، شخص بسیار تند غذا میل می‌کند.

با تند خوردن درواقع ما فرصت هضم کافی را از مواد غذایی می‌گیریم .

زیرا برخی از مواد غذایی ازجمله نان‌ها، برنج و مواد نشاسته‌ای هضمشان دردهان اتفاق می‌افتد و اگر دردهان هضم نشوند در معده آنزیمی جهت هضم، خُرد شدن و شکسته شدن ندارند زیرا معده جایگاه هضم مواد پروتئینی است و در ناحیه معده ایجاد سنگینی و دل‌درد می‌کنند.

این مواد نشاسته‌ای هضم نشده وارد روده می‌شوند در آنجا به دلیل عدم هضم، جذب صورت نمی‌گیرد و منجر به مشکلاتی ازجمله ناراحتی‌های گوارشی، ترش کردن، نفخ، دل‌درد، میگرن، اگزما و برخی دیگر از بیماری‌های پوستی می‌شود.

بنابراین توصیه می‌شود به هنگام غذا خوردن آرامش داشته باشیم، از بشقاب مناسب استفاده کنیم، به‌اندازه نیاز غذا داخل بشقاب بریزیم، غذا را خوب بجویم و به غذا فکر کنیم و سپس قورت دهیم.

  • استفاده از مواد غذایی سرخ‌شده

عادت برخی خانواده‌ها مصرف غذاهای سرخ‌شده است. این افراد غذاهایی که سرخ‌کردنی باشند را به غذاهای آب‌پز ترجیح می‌دهند. درحالی‌که این رفتار هم بهتر است تغییر کند. زیرا سرخ کردن و حرارت بالا مواد مغذی را از بین می‌برند.

در اثر سرخ کردن میزان کالری و چربی غذا افزایش می‌یابد که زمینه را برای بروز چاقی، اضافه‌وزن و ناراحتی‌های قلبی و عروقی فراهم می‌نماید و هضم مواد غذایی مشکل می‌شود.

  • داشتن باورهای غذایی

برخی باورهای غذایی که از روی عدم آگاهی یا کم آگاهی باشند نیز در استفاده از برنامه غذایی سالم ما را دچار مشکل می‌کنند.

مثلاً در هنگام بارداری برخی باور دارند که بانوی باردار

۲ نفر است و باید به‌اندازه ۲ نفر غذا بخورد. درحالی‌که نیاز مادران باردار این‌گونه نیست.

  • ریزه‌خواری

گاهی اوقات وقتی حواسمان به بدنمان و نیازهایش نیست دچار ریزه‌خواری می‌شویم. یعنی دائم در حال خوردن هستیم. با این روش نه‌تنها کالری دریافتی افزایش می‌یابد بلکه دستگاه گوارش هم مرتباً در حال کار است و استراحت نمی‌کند و این امر سبب ضعف دستگاه گوارش می‌شود.

توصیه می‌شود به‌جای ریزه‌خواری ۵ الی ۶ وعده‌غذا داشته باشیم و فاصله میان وعده های غذا هم حدود ۲ تا ۳ ساعت باشد.